Nauczycielu, czy wiesz, że…
bezpłatne prowadzenie kół zainteresowań NIE JEST TWOIM OBOWIĄZKIEM
sobotni wyjazd na konkurs z uczniami NIE JEST TWOIM OBOWIĄZKIEM
sporządzanie sprawozdań z pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej NIE JEST TWOIM OBOWIĄZKIEM
dokonywanie wewnętrznej ewaluacji szkoły NIE JEST TWOIM OBOWIĄZKIEM
pisanie „projektów unijnych” NIE JEST TWOIM OBOWIĄZKIEM
sporządzanie inwentaryzacyjnego spisu z natury NIE JEST TWOIM OBOWIĄZKIEM
…
W ramach łączącego Cię ze szkołą stosunku pracy wykonujesz na co dzień wiele zadań, które wcale Cię nie obowiązują. Zadania nieobowiązkowe odrywają Cię od Twoich rzeczywistych obowiązków, utrudniają, a często uniemożliwiają rzetelną realizację zadań związanych z powierzonym Ci stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą.
Poniżej prezentujemy standardową listę obowiązkowych zadań nauczyciela zatrudnionego w publicznej szkole dla dzieci i młodzieży, wynikających z przepisów prawa. Poziom realizacji tych obowiązków podlega ocenie dokonywanej przez dyrektora szkoły, a ich zaniedbywanie może się wiązać z konsekwencjami natury porządkowej i dyscyplinarnej.
Inaczej jest z zadaniami, które pominiesz, bo ich realizacji nie można od Ciebie żądać.
Katalog obowiązków zawodowych nauczyciela określa art. 6 oraz 42 ust. 2 Karty Nauczyciela, a także art. 5 ustawy Prawo oświatowe. Jest to katalog zamknięty.
Nauczyciel obowiązany jest:
1) rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę;
2) wspierać każdego ucznia w jego rozwoju;
3) dążyć do pełni własnego rozwoju osobowego;
4) doskonalić się zawodowo, zgodnie z potrzebami szkoły;
5) kształcić i wychowywać młodzież w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka;
6) dbać o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów;
7) w działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych kierować się dobrem uczniów, troską o ich zdrowie, postawę moralną i obywatelską, z poszanowaniem godności osobistej ucznia.
W ramach swojego czasu pracy oraz ustalonego wynagrodzenia nauczyciel obowiązany jest realizować:
1) zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze prowadzone bezpośrednio z uczniami albo na ich rzecz, w wymiarze określonym w tzw. pensum;
2) inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów;
3) zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym.
W praktyce oznacza to…
Lp. Obowiązek Zadania Sposób ich realizacji Uwagi
1. Realizowanie zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych prowadzonych bezpośrednio z uczniami albo na ich rzecz, w wymiarze określonym w tzw. pensum nauczyciela.
Prowadzenie zajęć określonych w arkuszu organizacji szkoły zgodnie z umówionym stanowiskiem.
Zajęcia należy realizować:
• w obowiązkowym wymiarze godzinowym określonym w pensum nauczyciela (plus przyznane godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw);
• przestrzegając obowiązujących norm czasu trwania zajęć;
• przestrzegając obowiązku rejestrowania zrealizowanych zajęć;
• zgodnie z przepisami prawa oświatowego;
• poprawnie merytorycznie i metodycznie;
• stosownie do potrzeb i możliwości uczniów;
• efektywnie.
Są to zajęcia nie tylko przedmiotowe i zajęcia wychowawcze, ale także wszystkie zajęcia oferowane uczniom w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, zajęcia świetlicowe, wykonywanie zadań psychologa, pedagoga, doradcy zawodowego, terapeuty pedagogicznego, nauczyciela-bibliotekarza.
W tej puli znajdują się też zajęcia rewalidacyjne oraz zajęcia dodatkowe dla uczniów organizowane z godzin przyznawanych szkole przez organ prowadzący.
Za każdą godzinę zajęć nauczyciel otrzymuje wynagrodzenie.
2. Realizowanie innych zajęć i czynności wynikających z zadań statutowych szkoły, w tym zajęć opiekuńczych i wychowawczych uwzględniających potrzeby i zainteresowania uczniów. Udział w organizacji i realizacji uroczystości, imprez lub wycieczek szkolnych.
Są to zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów.
Zajęcia te nie wchodzą w zakres ewidencjonowanych godzin pracy nauczyciela, ewidencjonuje się natomiast obecność uczniów.
Uroczystości, imprez, wycieczek szkolnych nie organizuje się w dni wolne od pracy dla nauczyciela (co do zasady nauczyciel pracuje pięć dni w tygodniu – od poniedziałku do piątku).
Na kilkudniowej wycieczce opieka nad uczniami nie może być sprawowana przez nauczyciela nieprzerwanie. Zgodnie przepisami prawa pracy każdemu pracownikowi przysługuje minimalny dobowy odpoczynek – w każdej dobie co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Katalog typów zajęć organizowanych w danej szkole określa statut szkoły z uwzględnieniem realizowanych przez szkołę zadań oraz treści zawartych w szkolnym programie wychowawczo-profilaktycznym. Konkretny zestaw uroczystości, imprez i wycieczek realizowanych w danym roku szkolnym uchwala rada pedagogiczna w planie pracy szkoły. Od zapisów w powyższych dokumentach zależy więc ostateczna konkretyzacja tej części obowiązków nauczyciela.
Za realizację tych zadań nauczyciel nie jest odrębnie wynagradzany.
3. Przygotowywanie uczniów do udziału w konkursach, zawodach i olimpiadach. Są to zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów.
Zajęcia te nie wchodzą w zakres ewidencjonowanych godzin pracy nauczyciela, ewidencjonuje się natomiast obecność uczniów.
Zajęć nie realizuje się w dni wolne od pracy dla nauczyciela (co do zasady nauczyciel pracuje pięć dni w tygodniu – od poniedziałku do piątku). Zadanie jest realizowane, jeśli statut przewiduje taką formę realizacji zadań szkoły.
Listę konkursów, zawodów i olimpiad realizowanych w danym roku szkolnym zatwierdza rada pedagogiczna w planie pracy szkoły. Od zapisów w powyższych dokumentach zależy więc ostateczna konkretyzacja tej części obowiązków nauczyciela.
Za realizację tych zadań nauczyciel nie jest odrębnie wynagradzany.
Realizacja innych projektów dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych.
Są to zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów.
Nie realizuje się ich w dni wolne od pracy dla nauczyciela (co do zasady nauczyciel pracuje pięć dni w tygodniu – od poniedziałku do piątku).
Zajęcia te nie wchodzą w zakres ewidencjonowanych godzin pracy nauczyciela, ewidencjonuje się natomiast obecność uczniów.
Zadanie jest realizowane, jeśli statut przewiduje taką formę realizacji zadań szkoły.
Listę projektów realizowanych w danym roku szkolnym zatwierdza rada pedagogiczna w planie pracy szkoły. Od zapisów w powyższych dokumentach zależy więc ostateczna konkretyzacja tej części obowiązków nauczyciela.
Za realizację tych zadań nauczyciel nie jest odrębnie wynagradzany.
4. Sprawowanie opieki nad uczniami w czasie przerw śródlekcyjnych i podczas wszystkich innych zajęć zorganizowanych dla uczniów. Opiekę należy sprawować przestrzegając obowiązujących zasad zapewnienia bezpieczeństwa uczniom powierzonym opiece nauczyciela. Zajmowanie się uczniem pozostającym pod opieką szkoły dotyczy wyłącznie czasu zorganizowanego pobytu ucznia w szkole lub w innym miejscu w ramach szkolnego wyjścia i wyjazdu.
Obowiązki opieki dyrektor szkoły powierza konkretnym nauczycielom wskazanym w odpowiednich dokumentach organizacyjnych (plan dyżurów, karty wycieczek itp.)
5.
6. Współpraca z innymi nauczycielami.
Zadanie dotyczy koordynacji działań podejmowanych wobec tych samych uczniów przez wielu nauczycieli (np. współpraca wychowawcy klasy z pedagogiem szkolnym, współpraca nauczycieli prowadzących zajęcia z uczniem w ramach IPET). Godzin pracy nie ewidencjonuje się i nie rozlicza w żadnej formie. Za realizację tych zadań nauczyciel nie jest odrębnie wynagradzany.
7. Praca w organach szkoły (radzie pedagogicznej, radzie szkoły).
Wyłącznie udział w formalnych zebraniach tych organów – dyskusje i głosowanie uchwał w ramach ustawowych kompetencji organów). Godzin pracy nie ewidencjonuje się i nie rozlicza w żadnej formie. Za realizację tych zadań nauczyciel nie jest odrębnie wynagradzany.
8. Praca w szkolnych komisjach i zespołach zadaniowych (komisja egzaminacyjna, komisja stypendialna, komisja rekrutacyjna, zespół nadzorujący egzamin, inny zespół zadaniowy powołany w szkole).
Zespoły zadaniowe powołuje się wyłącznie do realizacji zadań określonych w statucie. Do pracy w komisjach i zespołach w danej szkole powołuje nauczycieli zatrudnionych w tej szkole dyrektor tej szkoły.
9. Pełnienie dodatkowych funkcji w szkole (opiekun stażu, wychowawca klasy, opiekun samorządu szkolnego, koordynator szkolnego wolontariatu itp.) Godzin pracy nie ewidencjonuje się i nie rozlicza w żadnej formie. Tylko za część z dodatkowych funkcji nauczyciel jest odrębnie wynagradzany (wychowawca klasy, opiekun stażu).
10. Współpraca z rodzicami. Udział w zebraniach z rodzicami, konsultacje, korespondencja. Godzin pracy nie ewidencjonuje się i nie rozlicza w żadnej formie. Za realizację tych zadań nauczyciel nie jest odrębnie wynagradzany.
11. Prowadzenie obowiązkowej dokumentacji. O zakresie obowiązkowej dokumentacji decyduje przepis prawa oświatowego, nie dyrektor szkoły.
Bez podstawy prawnej nie można żądać od nauczycieli żadnych dokumentów (dotyczy np. sprawozdań z pracy dydaktycznej lub wychowawczej). Za realizację tych zadań nauczyciel nie jest odrębnie wynagradzany.
12. Realizowanie zajęć i czynności związanych z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym. Czynności planistyczne i organizacyjne służące realizacji wszystkich obowiązków. W tym:
• opracowanie/wybór programu nauczania;
• wybór podręczników;
• opracowanie zakresu wymagań edukacyjnych;
• opracowanie planu pracy zespołu nauczycielskiego;
• przygotowanie sali i pomocy dydaktycznych do zajęć. Brak podstawy prawnej do wymagania od nauczyciela sporządzania planów wynikowych czy konspektów zajęć. Decyzje dotyczące sposobów planowania i organizacji zajęć podejmuje nauczyciel.
Za realizację tych zadań nauczyciel nie jest odrębnie wynagradzany.
13. Przygotowywanie się do zajęć. O sposobach realizacji zadania decyduje nauczyciel. Za realizację tych zadań nauczyciel nie jest odrębnie wynagradzany.
14. Sprawdzanie i analiza osiągnięć uczniów. O sposobach realizacji zadania decyduje nauczyciel, informując o tym uczniów i ich rodziców na początku roku szkolnego. Za realizację tych zadań nauczyciel nie jest odrębnie wynagradzany.
15. Doskonalenie zawodowe. O wyborze formy i tematyki decyduje indywidualnie nauczyciel, jest jedynie zobowiązany doskonalić się zgodnie z potrzebami szkoły.
Godzin udziału w szkoleniach nauczycieli nie rejestruje się i nie rozlicza. Za realizację tych zadań nauczyciel nie jest odrębnie wynagradzany.